Κυριακή 14 Δεκεμβρίου 2014

ΜΙΑ ΑΓΝΩΣΤΗ ΥΔΑΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΤΟΥ 1834

Του ΝΙΚΟΥ Ι. ΖΕΡΒΗ

           (δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΘΑΡΡΟΣ» της Καλαμάτας στις 14-10-1979)

  Με την ευκαιρία του εορτασμού των 150 χρόνων από της Επαναστάσεως του 1821, παρουσιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη ένα μέρος από τις υδατογραφίες με ελληνικά τοπία, του Γερμανού ζωγράφου Καρλ Ρόττμανν. Ανάμεσα στα τοπία υπήρχε και ένα που απεικόνιζε την Καλαμάτα του 1834.
  Αλλά ας δούμε πως έγιναν τα ελληνικά τοπία του Ρόττμανν : Ο φιλέλληνας βασιλιάς Λουδοβίκος Α’, προκειμένου να διακοσμήσει τις στοές του κήπου του με ελαιογραφίες τοπίων, έδωσε εντολή στον Ρόττμανν να έλθει στην Ελλάδα και να ζωγραφίσει ιστορικούς τόπος. Να σχεδιάσει, δηλαδή ορισμένα τοπία για να δημιουργήσει αργότερα ελαιογραφίες, που θα στόλιζαν τη βόρεια πλευρά της στοάς του βασιλικού κήπου.
  Ο Ρόττμανν  κατέβηκε στην Ελλάδα το 1834 και ανάμεσα στους τόπους που επισκέφθηκε ήταν η Καλαμάτα της οποίας σχεδίασε μία γενική άποψη. Ας ρίξωμε, όμως, μια ματιά στην υδατογραφία.
  Σε πρώτο πλάνο είναι ένα χαρακτηριστικό αγροτόσπιτο που περιβάλλεται από διάφορα δέντρα. Στο βάθος φαίνεται η Καλαμάτα με το Κάστρο της και τον Μεσσηνιακό κόλπο προς την πλευρά της Μάνης. Πιο πέρα, υψώνεται το Καλάθι με τα βουνά της Γιάννιτσας προς τον Βορρά και το ακρωτήριο Κούρτισα στις Κιτριές, προς Νότον. Στις άκρες του πίνακα υπάρχουν δύο ψηλά δέντρα που ενώνονται με ένα ουράνιο τόξο.


  Ο Μαρίνος Καλλιγάς σχολιάζει ως εξής την υδατογραφία του Ρόττμανν που παριστά την Καλαμάτα : «Το τόξο που ενώνει τα δύο δέντρα μαζί με τον ουρανό, που είναι φωτεινότερος κάτω απ΄αυτό σχηματίζει ένα είδος φωτοστέφανου, πάνω από την πόλη, κι έτσι της δίνει μια ρομαντική «αύξηση». Σ’ αυτό συνεργάζεται το σκούρο πράσινο του μπροστινού δάσους, καθώς και το γκριζοπράσινο βουνό στο βάθος, που οι πλαγιές του σημειώνονται και διαφοροποιούνται. Ειδυλλιακά στοιχεία στο πρώτο πλάνο συμπληρώνουν την εικόνα.» (βλπ. Εικόνες του Ελληνικού χώρου μετά την Απελευθέρωση, υδατογραφίες και σχέδια του Κ. Ρόττμανν και Λ. Λάνγκε. Κείμενα Μαρίνου Καλλιγά Έκδοση της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα 1977, σε. 57).
  Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί η ομοιότητα σχεδόν της υδατογραφίας της Καλαμάτας του Ρόττμανν με το σχέδιο του βαρώνου Ο.Μ. φον Στάκελμπεργκ που έγινε το 1811. Η Καλαμάτα του Στάκελμπεργκ (1811) είναι με μολύβι, ενώ του Ρόττμανν (1834) είναι έγχρωμη. Τα σχέδια του Στάκελμπεργκ κυκλοφόρησαν σε άλμπουμ στο Παρίσι το 1834, ενώ του Ρόττμανν ήσαν άγνωστα στην Ελλάδα ως την εποχή που εμφανίστηκαν στην έκθεση το 1972.


  Τα σχέδια και των δύο έχουν γίνει από μια θέση που θα πρέπει να βρίσκεται πάνω από το «Φραγκοπήγαδο», όπου περνούσε ο δρόμος προς την Καλαμάτα, ο σημερινός λεγόμενος «Παληός δρόμος». Το μέρος, πάνω από το «Φραγκοπήγαδο» -όπου προ ετών υπήρχε και το «καλντερίμι» - είναι υψηλό και από εκεί ο επισκέπτης της Καλαμάτας είχε μια θαυμάσια θέα της πόλεως και του Κόλπου. Στο σχέδιο, μάλιστα, του Στάκελμπεργκ υπάρχουν και «αθάνατοι», το χαρακτηριστικό φυτό που φύεται και σήμερα στην περιοχή.
  Για να ολοκληρώσουμε την παρουσίαση της άγνωστης υδατογραφίας της Καλαμάτας, που βρίσκεται στην Κρατική Συλλογή Γραφικών Τεχνών του Μονάχου (αριθ. 21374), πρέπει να αναφερθούμε και στον Ρόττμανν. Γεννήθηκε το 1797 κοντά στην Χαϊδελβέργη και πέθανε το 1850. Ο πατέρας του, που ήταν σχεδιαστής στο Πανεπιστήμιο, του έμαθε να σχεδιάζει και να ζωγραφίζει. Αργότερα μαθήτευσε σε μεγάλους ζωγράφους και διαμόρφωσε την καλλιτεχνική του προσωπικότητα. Έκανε πολλά ταξίδια και σπουδές για να του απονεμηθεί τελικά ο τίτλος του «ζωγράφου της Αυλής». Ο Ρόττμανν – γράφει ο Μαρίνος Καλλιγάς – εθεωρείτο στο Μόναχο «πολύ σημαντικός ζωγράφος, αν όχι ένας από τους σημαντικότερους.






Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2014

ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ Ι. ΖΕΡΒΗ

Ο Άραβας γεωγράφος Edrisi και η Καλαμάτα
1967


Καλαμάτα : 23 Μαρτίου 1821
1976


Η Καλαμάτα το 1805, όπως την είδε ο W. M. Leake
1979


Οι μνείες του ονόματος «Καλαμάτα» σε κείμενα από τον 12ο-15ο αιώνα
1981


Πού έγινε η πρώτη δοξολογία στην Καλαμάτα στις 23 Μαρτίου 1821;
1984


Η προκήρυξη της Μεσσηνιακής Συγκλήτου με ημερομηνία 23 Μαρτίου 1821 στην αγγλική και ιταλική
1987


Το Γερμανικό Στρατιωτικό Νεκροταφείο της Καλαμάτας
1990


Ο C. M. Pouqueville και οι Καλαματιανοί
1991


Από την Καλαμάτα στο Στρατόπεδο Συγκεντρώσεως του K.L. Dachau
1992


Σατιρικά περιοδικά της παλαιάς Καλαμάτας
1993


Ξένοι περιηγητές στην Καλαμάτα
1994


Η κατάληψη της Καλαμάτας από τους ¨Σκλάβους» της Γιάννιτσας το 1293
1995


Από την παλαιά Καλαμάτα
1995


Καλαματιανά ανάλεκτα πριν 100 χρόνια
1996


Ο M. N. Valmin και η άποψή του για τον ταυτισμό των Αρχαίων Φαρών (Γιάννιτσα – Καλαμάτα)
1997


Η Καλαμάτα τον περασμένο αιώνα
1997


Η Γερμανική Κατοχή στην Μεσσηνία, όπως καταγράφεται στις απόρρητες Ημερήσιες Αναφορές του Γερμανικού Στρατού Κατοχής
1998


Άγνωστες πληροφορίες για την 23η Μαρτίου 1821 και την Μεσσηνιακή Γερουσία
1999


Ο Lawrence Durrell στην Καλαμάτα (Σεπτέμβριος 1940 – Απρίλιος 1941)
1999


Οι ξένοι ταξιδιώτες στην Καλαμάτα
2001


Η επίσκεψη του Δούκα του Μονπανσιέ στην Καλαμάτα
2002


Η βυζαντινή Καλαμάτα
2006


Οι Καλαματιανοί – Μία θεατρική παράσταση στην Καλαμάτα στα τέλη του 19ου αιώνα
2008


Η συμβολή της Καλαμάτας στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας (23 Μαρτίου 1821)
2009


ΚΑΛΑΜΑΤΑ Κατοχή – Αντίσταση – Απελευθέρωση
                                (Απρίλιος 1941 – Μάρτιος 1945)



Τόμος Α’ (1941)
Πρώτη Γερμανική Κατοχή – Ιταλική Κατοχή
2001


Τόμος Β’ (1942)
Ιταλική Κατοχή
2001


Τόμος Γ’ (1.1.1943 – 8.9.1943)
Ιταλική Κατοχή – Συνθηκολόγηση της Ιταλίας
2002


Τόμος Δ’ (9.9.1943 – 31.12.1943)
Δεύτερη Γερμανική Κατοχή
2003


Τόμος Ε’ (1.1.1944 – 5.9.1944)
Δεύτερη Γερμανική Κατοχή
Τάγματα Ασφαλείας
Αποχώρηση του Γερμανικού Στρατού  
2005


Τόμος ΣΤ’ (6.9.1944 – 30.11.1944)
Απελευθέρωση - ¨Λαϊκή Εξουσία» του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ(ΚΚΕ)
(Καλαμάτα, Μελιγαλάς, Γαργαλιάνοι, Πύλος)
Η Κυβέρνηση της Εθνικής Ενότητας
2007


Τόμος Ζ’ (1.12.1944 – 31.3.1945)
Το Δεκεμβριανό Κίνημα – Η Συμφωνία της Βάρκιζας
Η εγκατάσταση των Αρχών του Κράτους
2010

Μεταφράσεις

Η ασπίς του Αριστομένους (Sp. Marinatos)
1967


Η άλωση της Καλαμάτας από τους Φράγκους (Antoine Bon)
1969


To «ατυχές γεγονός», η Ναυμαχία του Ναβαρίνου (C. M. Woodhouse)
1981


Το Βενετο-Οθωμανικό οχυρό Castel da Mare στην Μεθώνη (S. Tamari)
1981


Αντίλαλοι του Ελληνικού Κόσμου (Patrick Leigh Fermor)
1986


Το Ελληνο-Ρωμαίικο δίλημμα (Patrick Leigh Fermor)
1988


Οι επτά πυλιακές πόλεις της Ιλιάδος (Natan Valmin)
1991


Το τοπωνύμιο «Κουτσαβά» (D. J. Georgakas)
1993